‘Thuiskomen in je vrije wil’. Het is de ondertitel van de Liber methodiek. Bij een eindejaars archiefopruiming kom ik een interview tegen met de psychotherapeute Edith Eger dat een bijzonder licht werpt op wat dat eigenlijk is, die vrije wil. Vrij vertaald gaat het volgens haar om het vermogen op het juiste moment, het juiste woord te ‘willen’ vertolken. Waarbij met ‘juist’ wordt bedoeld: het leven-gevende, creatieve woord. En niet het gevangen, verwonde of getraumatiseerde woord.
Betrokken op Liber kun je Egers woorden als volgt begrijpen: ieder ogenblik van de dag vult een gigantische wolk van woorden onze geest. Dan zijn we thuis in onze vrije wil, als we in staat zijn daaruit dat woord te kiezen, dat op dat moment het meeste vrucht draagt. Dat, Eger parafraserend, verkiest ‘niet het verleden te wreken, maar het heden te verrijken’.
Een scheppend leven vraagt dus om de juiste woorden. Om de kunst het ene van het andere woord te kunnen onderscheiden. Vandaar ook dat Liber je niet leert om te verstillen ‘zonder meer’, maar om het vele in ons hoofd wat niet stil is, juist expliciet en maximaal te verwoorden. Bewust is het daarmee een aanpak die haaks staat op meditatieve technieken die je leren om woorden en gedachtes ‘te laten gaan’; ‘over te laten drijven’.
Wat Eger weer eens zo duidelijk maakt: wie geen onderscheid kan aanbrengen tussen een creatief en een destructief woord, blijft in het verleden gevangen. Waar de spirituele zin van woorden niet verder reikt dan dat ze ‘losgelaten’ mogen worden, blijft oersoep, oersoep; wordt geen penicilline ontdekt, geen rechtsstelsel ontwikkeld, blijft onderwijs een voorrecht voor de rijken. Als vanzelf regeert daar het woord van de sterkste en blijft alles bij het oude.
“Elk moment is een keuze.” Eger haalt met instemming Viktor Frankl aan, grondlegger van de logotherapie. Wat de Liber methodiek binnen je bereik kan brengen: in eerste instantie het bewustzijn dat we die keuzevrijheid niet benutten; ons leven meestal laten sturen door een automatische (woord)piloot. Dat is confronterend. Want om de haverklap staart hierdoor het woord ‘sukkel’ je weer aan. Door dat echter niet ‘over te laten drijven’, maar de impact ervan ten volle te leren doorvoelen, kan zich vervolgens een klein wonder aan je voltrekken. Wie thuis geeft voor het woord dat pijn doet, blijkt ook als een thuis te kunnen worden voor het woord dat uit pijn bevrijdt.
