Het wordt makkelijk vergeten, maar het ‘evangelie’ – zeg: het geloofsgeschenk aan een christen – betekent BLIJDE of GOEDE boodschap. Het is het nieuwsbulletin van ieder moment dat ons vertelt dat alles en iedereen, ten diepste, bemind en gedragen wordt.
‘Aan zijn tred herkent men de gelovige’, zou je daarom kunnen zeggen. Slecht nieuws niettegenstaande, mag en kan ik, op grond van dat goede nieuws, lichtvoetig, blijmoedig, levenslustig, door het leven gaan. Omdat ik het in de grond niet zelf hoef te dragen, dat leven van me. Ik mag er naar hartenlust in participeren, ja ook: mee experimenteren, maar de hoofdaannemer doet het eigenlijke werk, draagt de eindverantwoordelijkheid.
Ik bedoel maar. Hoeveel rust geeft dat?!
Over de verkondiging van die blijde boodschap zou Franciscus van Assisi gezegd hebben: verkondig hem ( ) desnoods met woorden’. Bach kiest voor noten. En vrijwel altijd weerklinkt daarin bovenal de majesteit van het evangelie.
De onvolprezen serie ‘All of Bach’ brengt een fascinerende uitzondering op die regel. We horen niet zozeer de harmonie van Het Goede Nieuws zelf, maar wat het betekent om dit niet, of net niet, te vatten. Want het valt al snel op dat Bachs normaal gesproken superieure noten, tobben. Zwoegen. Het niet voor elkaar krijgen. Organist Jacobs vertelt hoe Bach een kanon noteert die structureel niet klopt en, om hem toch rond te krijgen, moet gaan smokkelen: hier een nootje erbij, daar een halve noot eraf. En zo ontstaat een koraal dat wringt. Het klinkt net niet lekker.
Ik hoor een bekentenis. Zelfkennis. Die zeker ook is: verkondiging, noem het ‘goede raad’.
De titel van het werk: Hilf Gott das mir’s gelinge. Bach lijkt te zeggen: als je de klemtoon legt op de bede dat het jou moet lukken, gaat het mis. Want lukt het dan een keertje niet, dan sla je aan het compenseren en voordat je het weet wordt je geloof, jouw inspanning.
En zo wijst de grote meester ons de juiste weg, door ons de dwaling onder oren te brengen. De essentie van de blijde boodschap: dat je de klemtoon durft te verleggen. Van het geloof in de betekenis van de eigen inspanning naar het vertrouwen in Gods hulp.
Luister hier zelf maar. En vergeet ook niet het interview met Bart Jacobs te beluisteren.
