Anders dan andere vormen van mediteren, leert Liber je niet om je gedachten en gevoelens te laten overdrijven, maar om ze juist nadrukkelijk te verwelkomen. Als wolken in je te laten leeg regenen. Tot de laatste druppel aan toe. En om daar dan volkomen stil en bewegingsloos onder te blijven. Geen afkeuring, geen instemming, geen verdediging, geen verwelkoming. Alleen maar: je volle aanwezigheid ervoor. In het Liber leren spreken we dan ook over ‘relationeel verstillen’. Omdat de inzet ervan is stil te leren zijn in relatie tot de eigen drukte.
De zin hiervan ligt in de betekenis van onze gedachten en gevoelens. Deze zijn immers essentieel voor de vormgeving van ons bestaan. De toestand in de wereld, van ons leven, is er een directe reflectie van. Gedachten doen er toe. Ze over een kam te scheren – ze allemaal, zonder onderscheid ’te laten passeren’ – lijkt me zoveel als jezelf ont-mensen. Als zouden we niet geroepen zijn ons leven vorm en richting te geven en daartoe ook gedachtes over onze gedachtes te ontwikkelen.
Dat we er gedachten en gevoelens op nahouden, is dus alleen maar goed. Alleen betekent dit nog niet dat we daarmee ook automatisch wijs, ‘levengevend’, denken. Wat we denken is evenzeer van belang.
Waarmee we bij een, jawel, probleem belanden. Een vreemde eigenschap van onze gedachten is namelijk dat ze, eenmaal bedacht, vervolgens graag ten eeuwige dage in leven zouden willen blijven. Voordat we er erg in hebben worden het overtuigingen die van geen bewegen meer willen weten. En wee degene die er anders over denkt of het leven dat ze ondersteboven schoffelt…
En dat vind ik nou jammer. Want als iets een mens tot een mens maakt, dan is het wel bewegelijk, nieuw, vers, oorspronkelijk, creatief kunnen denken. Kunnen denken wat niet eerder gedacht werd. Denken wat niet meer werkt of niet waar bleek te zijn, achter je te kunnen laten.
Vandaar Liber. Want Liber traint je er niet in om zonder denken te zijn, of om er alleen maar correcte gedachten op na te houden, maar om je onderscheidend vermogen te ontwikkelen. Je oor – en volgzaamheid – te doen groeien voor de juiste gedachte, op het juiste moment, op de juiste plaats. Daartoe leert het Liber oefenen je die innerlijke plek van zelfafwezigheid te bewonen die het je beste in jezelf naar boven brengt: aan- pas-vermogen; de kwaliteit je te kunnen verbinden met dat denken, doen of laten dat voor jou, op dat moment en in die situatie, aan de orde is.
Het is een lange inleiding bij een oud Shaker lied: ‘Simple Gifts’. Het zou de Liber huishymne kunnen zijn, zo passend als het eenvoud, ontvankelijkheid en onbevangenheid beschrijft als basisvoorwaarden voor een lenigheid van geest, die op zijn beurt weer voorwaarde is voor een goede ‘uitkomst’ die tevens is thuiskomst: je aanwezigheid in je bestaansreden zelf. Beluister het lied hier met de woorden bij de hand, en laat je inspireren.
Simple Gifts (Joseph Brackett, 1848)
‘Tis the gift to be simple, ’tis the gift to be free,
‘Tis the gift to come down where we ought to be,
And when we find ourselves in the place just right,
‘Twill be in the valley of love and delight.
When true simplicity is gain’d
To bow and to bend we shan’t be asham’d.
To turn, turn will be our delight
‘Till by turning, turning we come round right.
